Cây xấu hổ | Cây cỏ ngươi | Cây mắc cỡ | Cây trinh nữ | Địa chỉ bán cây xấu hổ

Cây xấu hổ | Cây cỏ ngươi | Cây mắc cỡ | Cây trinh nữ | Địa chỉ bán cây xấu hổ

Tên dân gian: Cây Mắc cỡ, Cây Xấu hổ, Cây Trinh nữ, hàm tu thảo,

Lưu ý:  Cây này không phải là cây Mimosa ở Đà lạt, cũng không phải  là cây trinh nữ của trung quốc hạt được gọi là trinh nữ tử ( 女贞子 -Ligustrum)

Tên khoa học: - Mimosa pudica L

Họ khoa học: thuộc họ Ðậu - Fabaceae.

Cây mắc cỡ

(Mô tả, hình ảnh cây mắc cỡ, thu hái, chế biến, thành phần hoá học, tác dụng dược lý ....)

Mô tả:

Cây xấu hổ là một cây thuốc nam quý. Cây nhỏ, phân nhiều nhánh, có gai hình móc. Lá kép lông chim chẵn hai lần, nhưng cuống phụ xếp như hình chân vịt, khẽ đụng vào là cụp lại. Mỗi lá mang 15-20 đôi lá chét. Hoa màu tím đỏ, nhỏ, tập hợp thành hình đầu, có cuống chung dài, ở nách lá. Cụm quả hình ngôi sao, quả thắt lại giữa các hạt, có nhiều lông cứng.

Mùa hoa quả tháng 6-8.

Bộ phận dùng:

Toàn cây - Herba Mimosae Pudicae, thường gọi Hàm tu thảo.

Nơi sống và thu hái:

Cây của Mỹ châu nhiệt đới được truyền vào nước ta, mọc ở ven đường đi, các bãi cỏ bờ bụi.

Cành lá thu hái vào mùa khô, dùng tươi hay phơi khô. Rễ đào quanh năm, rửa sạch, thái mỏng, phơi khô.

Thành phần hoá học:

Toàn cây chứa alcaloid là minosin và crocetin còn có flavonosid, các loại alcol, acid amin, acid hữu cơ. Hạt chứa chất nhầy, lá chiết ra một chất tương tự adrenalin. Trong lá và quả đều có selen.

Tác dụng dược lý

Hoạt tính chống nọc rắn độc: Khả năng trung hòa nọc rắn độc của xấu hổ được nghiên cứu khá sâu rộng tại Ấn Độ. Nghiên cứu tại ĐH Tezpur (Ấn Độ) năm 2001 ghi nhận các dịch chiết từ rễ khô mimosa pudica có khả năng ức chế các độc tính tác hại của nọc rắn hổ mang Naja kaouthia. Sự ức chế bao gồm các độc hại gây ra cho bắp thịt, cho các enzy mes. Dịch chiết bằng nước có tác dụng mạnh hơn dịch chiết bằng alcohol (Journal of Ethnopharmacology Số 75-2001). Nghiên cứu bổ túc tại ĐH Mysore, Manasa gangotry (Ấn Độ) chứng minh được dịch chiết từ rễ cây xấu hổ ức chế được sự hoạt động của các men hyaluronidase và protease có trong nọc các rắn độc loại Naja naja, Vipera russelii và Echis carinatus (Fitoterapia Số 75-2004).

Hoạt tính chống co giật: Nghiên cứu tại Departement des Sciences Biologiques, Faculté des Sciences, Université de Ngaoundere (Cameroon) ghi nhận dịch chiết từ lá cây xấu hổ khi chích qua màng phúc toan (IP) của chuột ở liều 1000 đến 4000 mg/ kg trọng lượng cơ thể bảo vệ được chuột chống lại sự co giật gây ra bởi pentylentetrazol và strychnin tuy nhiên dịch này lại không có ảnh hưởng đến co giật gây ra bởi picrotoxin, và có thêm tác dụng đối kháng với các phản ứng về tâm thần gây ra bởi N-methyl-D-as partate (Fitoterapia Số 75-2004).

Hoạt tính chống trầm cảm (antidepressant) Nghiên cứu tại ĐH Veracruỳ (Mexico) ghi nhận nước chiết từ lá khô Mimosa pudica có tác dụng chống trầm cảm khi thử trên chuột. Thử nghiệm cũng dùng clomipramine, desipramine để so sánh và đối chứng với placebo (nước muối 0,9 %). Liều sử dụng cũng được thay đổi (dùng 4 lượng khác nhau từ 2mg, 4mg, 6mg đến 8 mg/kg). Chuột được thử bằng test buộc phải bơi.

Hoạt tính chống âu lo được so sánh với diazepam, thử bằng test cho chuột chạy qua các đường đi phức tạp (maze). Kết quả ghi được: clomipramine (1,3 mg/kg, chích IP), desipramine (2.14mg/kg IP) và Mắc cở (6,0mg/kg và 8,0 mg/kg IP) làm giảm phản ứng bất động trong test bắt chuột phải bơi. M. pudica không tác dụng trên test về maze. Các nhà nghiên cứu cho rằng hoạt tính của xấu hổ có cơ chế tương tự như nhóm trị trầm cảm loại tricyclic (Phytomedicine Số 6-1999).

Tác dụng trên chu kỳ rụng trứng: Nghiên cứu tại ĐH Annamalai, Tamilnadu (Ấn Độ): Bột rễ mimosa pudica (150 mg/ kg trọng lượng cơ thể) khi cho uống qua đường bao tử, làm thay đổi chu kỳ oestrous nơi chuột cái Rattus norvegicus. Các tế bào loại có hạch (nucleated và cornified) đều không xuất hiện. Chất nhày chỉ có các leukocytes.. đồng thời số lượng trứng bình thường cũng giảm đi rất nhiều, trong khi đó số lượng trứng bị suy thoái lại gia tăng. (Phytotherapia Research Số 16-2002). Hoạt tính làm hạ đường trong máu: Dịch chiết từ lá xấu hổ bằng ethanol, cho chuột uống, liều 250 mg/ kg cho thấy có tác dụng làm hạ đường trong máu khá rõ rệt (Fitoterapia Số 73-2002).Liều dùng: Dùng 15-25g dạng thuốc sắc.

Vị thuốc cây xấu hổ

(Công dụng, Tính vị, quy kinh, liều dùng .... )

Tính vị:

Xấu hổ là vị thuốc nam quý có vị ngọt, se, tính hơi hàn, có ít độc,

Quy kinh:

Vào kinh phế

Tác dụng

Tác dụng an thần, dịu cơn đau, long đờm, chống ho, hạ nhiệt, tiêu viêm, lợi tiệu.

Công dụng, chỉ định và phối hợp:

Các công dụng của cây xấu hổ trong đều trị bệnh:

• Giúp điều trị tình trạng viêm phế quản
• Giúp điều trị tình trạng cho người bị mất ngủ lâu năm
• Giúp điều trị trường hợp bị đau dạ dày
• Giúp điều trị tình trạng phong thấp
• Giúp hạ huyết áp cho người bị huyết áp cao
• Giúp điều trị tình trạng bị sỏi
• Giúp điều trị cho người bị khó tiêu
• Giúp điều trị tình trạng đau nhức xương khớp
• Giúp điều trị tình trạng bị chấn thương ứ huyết
• Giúp giảm tình trạng khí hư

Thường dùng trị: Suy nhược thần kinh, mất ngủ, viêm phế quản; Suy nhược thần kinh ở trẻ em; Viêm kết mạc cấp; viêm gan, viêm ruột non; Sỏi niệu; Phong thấp tê bại; huyết áp cao.

Dùng ngoài trị chấn thương, viêm mủ da. Dùng tươi giã đắp.

Rễ cây cũng được dùng uống trị sốt rét, kinh nguyệt khó khăn, hen suyễn, dùng gây nôn. Hạt dùng trị hen suyễn và gây nôn.

Ở Ðôminica nước hãm của xấu hổ Cỏ voi (Panicum maximum) dùng điều trị bệnh phổi.

Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc xấu hổ

Suy nhược thần kinh, Mất ngủ:

xấu hổ 15g, dùng riêng hoặc phối hợp với Cúc bạc đầu 15g. Chua me đất 30g sắc uống hằng ngày vào buổi tối.

Viêm phế quản mạn tính:

xấu hổ 30g, rễ lá Cẩm 16g sắc uống, chia làm hai lần trong ngày.

Ðau ngang thắt lưng, nhức mỏi gân xương:

Rễ xấu hổ rang lên, tẩm rượu rồi lại sao vào 20-30g sắc uống, dùng riêng hay phối hợp với rễ Cúc tần và bưởi bung, mỗi vị 20g, rễ Ðinh lăng và Cam thảo dây, mỗi vị 10g.

Huyết áp cao (đơn thuốc có kinh nghiệm của lương y Ðỗ Văn Tranh):

Hà thủ ô 8g, trắc bá diệp 6g. Bông sứ cùi 6g, Câu đằng 6g, Tang ký sinh 8g, Ðỗ trọng 6g, xấu hổ gai 6g. Lá vông nem 6g, hạt Muồng ngủ 6g, Kiến cò 6g Ðịa long 4g sắc uống. Có thể tán bột, luyện thành viên uống hàng ngày.

Chữa đau nhức xương với cây xấu hổ

Rễ cây xấu hổ xắt thành từng miếng mỏng, phơi khô. Mỗi ngày lấy 120g đem rang lên, sau đó tẩm rượu 35-40 độ rồi lại rang cho khô. Cho 600ml nước, sắc còn 200-300ml, chia uống 2-3 lần/ngày. Sau 4-5 ngày sẽ thấy kết quả.

- Chữa viêm dạ dày mạn tính, mắt hoa, đau đầu, Mất ngủ: Rễ cây xấu hổ 10-15g, sắc với nước uống.

Viêm khí quản mạn tính với xấu hổ:

Rễ cây xấu hổ 100g sắc với 600ml nước lấy 100ml, chia 2 lần uống trong ngày; mỗi liệu trình 10 ngày. Các quan sát lâm sàng thấy, 70% bệnh nhân khỏi bệnh hoặc có chuyển biến tốt sau 1 liệu trình. Tỷ lệ này là 80% sau 2-3 liệu trình.

Chữa bệnh Zona

Lá cây xấu hổ giã nát, đắp vào chỗ bị bệnh

Nước mát gan:

Cây xấu hổ khô 40 g sắc nước uống hàng ngày

Tham khảo

Kiêng kỵ:

Người suy nhược, hàn thì không dùng.

Người có thai không dùng

Lưu ý: Không được đồng nhất cây xấu hổ (Mimosa pudica L) với cây Mimosa

Nhiều tài liệu đồng nhất  giữa cây xấu hổ (Herba Mimosae Pudicae) và Mimosa (Acacia Podalyriaefolia Cunn Mimosaceae) cũng thuộc họ trinh nữ. làm cho nhiều người lầm tưởng cây xấu hổ chính là cây mimosa ở Đà lạt trong bài hát "Mimosa từ đâu em tới" của nhạc Sĩ Trần Kiết Tường, vì vậy chúng tôi đem cây mimosa Đà Lạt trình bầy ở đây để mọi người khỏi nhầm lẫn nguy hiểm:

Cây Hoa Mimosa được trồng nhiều ở Đà Lạt có tên khoa học là Acacia Podalyriaefolia Cunn Mimosaceae, cây thuộc họ Trinh nữ ( Mimosoideae ), tên tiếng việt là keo lá tròn, cây có nguồn gốc từ Australia. Hoa Mimosa có màu vàng |(hoa cây xấu hổ có màu tím) tượng trưng cho tình yêu thầm kín và vẻ đẹp khiêm nhường, biểu trưng cho những tình cảm chân thành và sự cảm thông, thường được trồng làm cây cảnh. Mimosa là một loài cây thân gỗ (cây xấu hổ mimosa pudica L là cây thân thảo). Cây Mimosa 10 năm tuổi có thể tạo nên một tán lá, rộng cả 10 m. Mỗi cành Mimosa đều chi chít những nhánh nhỏ, lá kép hình ô-van, dài khoảng 2cm, mặt dưới của lá có mầu trắng bạc như phủ một lớp phấn trắng... Vào mùa mưa, những cây Mimosa đến mùa sung mãn, cây nào cũng cành lá sum suê. Đến tháng 11, khi mùa mưa cao nguyên ngớt dần, hoa đã lấm tấm đầy cành, rồi nở rộ cho đến hết mùa xuân.

Chữa viêm khớp bằng cây trinh nữ

Cỏ trinh nữ (Mimosa pudica L. ) thuộc họ trinh nữ, tên khác là cỏ thẹn, cây xấu hổ, cây mắc cỡ là tên thuốc trong y học cổ truyền hàm tu thảo là một cây nhỏ, mọc thành bụi lớn. Đặc điểm dễ nhận nhất của cây là lá khi đụng phải sẽ cụp rũ xuống nên có tên gọi như trên.

Bộ phận dùng làm thuốc của cỏ trinh nữ là rễ và cành lá. Rễ được đào quanh năm, thái mỏng, phơi hoặc sấy khô. Cành lá thu hái vào mùa hạ, dùng tươi hay phơi khô.

Dược liệu có vị ngọt, hơi se,tính hơi hàn, có tác dụng trấn tĩnh an thần chống viêm, đặc biệt là viêm khớp, làm dịu đau, hạ áp, tiêu tích, lợi tiểu, được dùng trong những trường hợp sau:

Rễ được dùng trong các bài thuốc

Chữa viêm  khớp, đau lưng, đau nhức xương khớp, chân tay tê bại: rễ trinh nữ đã thái mỏng, tẩm rượu, sao cho thơm (20-30g) sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày. Nếu dược liệu nhiều có thể nấu thành cao lỏng, rồi pha rượu để dùng dần. Dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác theo công thức sau:

Bài 1: rễ trinh nữ, rễ bưởi bung, rễ cúc tần mỗi thứ 20g; rễ đinh lăng, rễ cam thảo dây mỗi thứ 10g. Sắc uống trong ngày, có thể ngâm rượu.

Bài 2: rễ trinh nữ, cả cây xoan leo (tầm phỏng) mỗi thứ 20g; rễ cỏ xước 15g; củ sả 10g. Tất cả sao vàng, sắc uống ngày một thang.

Bài 3: rễ trinh nữ, thân cây ớt làn lá to, thân cây bọt ếch, rễ khúc khắc mỗi thứ 10g, rễ bạch đồng nữ, quả tơ hồng vàng, mỗi thứ 8g. Tất cả nấu với 2 lần nước, rồi cô lại thành cao lỏng. Uống làm 2 lần trong ngày.

Bài 4: rễ trinh nữ 10g; lá cối xay, rau muống biển, lạc tiên, rễ cỏ xước, lá lốt mỗi thứ 3g. Hãm với nước sôi hoặc sắc  uống.

Bài 5: rễ trinh nữ, hy thiêm, gai tầm xoọng, dây đau xương, thiên niên kiện, thổ phục linh, tục đoạn, dây gắm, kê huyết đằng mỗi thứ 12g. Sắc uống hoặc ngâm rượu uống.

Chữa khí hư: rễ trinh nữ tươi giã, ép lấy nước, làm ngọt rồi uống ngày 3 lần. Mỗi lần 2 thìa canh trong một tuần.

Trị đau mỏi lưng, tiểu buốt, tiểu dắt: xấu hổ, thủy long, biển súc, cây cối xay mỗi vị 20g; thương nhĩ 16g. Sắc uống ngày 1 thang.

Trị khớp gối bị đau nhức kéo dài, hạn chế vận động: rễ cỏ xước, rễ cây xấu hổ, nam tục đoạn mỗi vị 20g; kinh giới, ngải diệp, đơn hoa, mỗi vị 16g; quế vỏ 10g. Các vị cho vào nồi, đổ 1 lít nước, sắc lọc bỏ bã lấy 350ml, chia 2 lần uống trong ngày.

Trị viêm khớp cấp tính: Người bệnh khớp sưng đau đột ngột, sốt, người mệt mỏi, ăn uống kém. Dùng bài: cây xấu hổ, cà gai leo, nam tục đoạn, rễ cỏ xước, rễ cúc tần, thổ phục linh, mỗi vị 20g. Sắc uống ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.

Đau lưng.

Nếu mất ngủ, gia: hắc táo nhân, lá vông mỗi vị 16g.

Nếu trong bụng đói cồn cào, xót ruột, gia: hoài sơn, liên nhục, mỗi vị 16g; cam thảo 10g.

Nếu người bệnh đau, rát họng, gia: cát cánh, mạch môn, kinh giới mỗi vị 16g.

Đau thần kinh vai, cổ do nhiễm phong hàn: cây xấu hổ, rễ bưởi bung, mỗi vị 20g; phong phong, kinh giới, thiên niên kiện, tất bát, mỗi vị 12g; tục đoạn, ngũ gia bì, rễ cúc tần, mỗi vị 16g; quế vỏ, trần bì, mỗi vị 10g; tế tân 6g. Sắc uống ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.

Trị tiểu buốt, tiểu dắt do bàng quang bị thấp nhiệt: cây xấu hổ, mã đề thảo, đinh lăng, dấp cá, mỗi vị 20g; chi tử, hoàng cầm, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.

Trị sỏi thận: rễ cây xấu hổ, ích mẫu, kim tiền thảo, đinh lăng, thài lài tía mỗi vị 20g; cây cối xay 16g. Sắc uống ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Nên uống từ 5 - 8 ngày.

Trị căng thẳng thần kinh, stress: cây xấu hổ, tang diệp, đinh lăng, mỗi vị 20g; thảo quyết minh (sao kỹ), xuyên khung, đương quy, mỗi vị 16g; táo tàu 5 quả. Sắc uống ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.

Cành lá được dùng trong các bài thuốc

Chữa suy nhược thần kinh, thần kinh, mất ngủ, trằn trọc: cành lá trinh nữ 15g, rửa sạch, cắt ngắn sao vàng, sắc uống. Dùng riêng hoặc phối hợp với cây nụ áo hoa tím 15g, chua me đất hoa vàng 30g, lạc tiên, mạch môn, thảo quyết minh mỗi thứ 10g. Sắc uống.

Chữa tăng huyết áp: cành lá trinh nữ, trắc bách diệp, hoa đại, câu đằng, đỗ trọng, lá vông nem, hạt thảo quyết minh (sao), thân lá bạch hạc mỗi vị 8g, hà thủ ô đỏ, tang ký sinh mỗi vị 6g, địa long 4g. Sắc uống trong ngày. Có thể tán bột, rây mịn, luyện với hồ làm viên, uống mỗi ngày 20-30g.

Chú ý: theo y học cổ truyền, vỏ trinh nữ có tác dụng gây tê, mê liều cao. Phụ nữ có thai không được dùng.

DS. ĐỖ HUY BÍCH

Cây cỏ ngươi là 1 trong 6 vị thuốc trong bài thuốc nam điều trị thoát vị đĩa đệm. Trong bài thuốc nam điều trị bệnh thoát vị đĩa đệm gồm 6 Vị: Cây chìa vôi, cây dền gai, tầm gửi, cỏ xước, lá lốt và cỏ ngươi. Ai cũng nghĩ cỏ ngươi là loại khó kiếm nhất, thật ra cỏ ngươi không hề khó kiếm mà nó rất gần gũi với chúng ta hàng ngày.

Cây cỏ ngươi chữa bệnh gì​ ?

Cây cỏ ngươi hay còn gọi là cây xấu hổ, trong nam gọi là cây mắc cỡ là cây dây nhỏ, bò sát mặt đất, thân có gai sắc nhọn, lá thường cụp vào khi có va chạm (chính vì lý do này nên được gọi là cây cỏ thẹn, cây xấu hổ).

-Bài thuốc cây chìa vôi trên được lưu truyền trong dân gian. Cái tên cây cỏ ngươi là tiếng địa phương của cây thuốc này. Bài thuốc này trở nên nổi tiếng nhờ lương y Nguyên Quang Vinh ngụ  xã Thủy Bằng, Hương Thủy, Thừa Thiên Huế người đã điều trị khỏi căn bệnh thoái vị đĩa đệm và thoái hóa đốt sống cho nhiều bệnh nhân chia sẻ trên báo Nhân dân.

-Tháng 6 năm 2015 chúng tôi có dịp đi Huế và có ghé qua Hương Thủy nơi thầy thuốc Nguyễn Quang Vinh sinh sống nhưng không gặp thầy, chúng tôi chỉ nghe nói thầy Quang hiện nay không còn hành nghề bốc thuốc nữa, rất nhiều bệnh nhân khác cũng như chúng tôi đến tìm thầy Quang nhưng không gặp.

-Tại đây chúng tôi có hỏi bà con nhân dân khu vực này về cây cỏ ngươi, mọi người đều biết và chỉ cho chúng tôi về cây thuốc này. Khi xem cây thuốc này, chúng tôi vô cùng ngạc nhiên và vui mừng vì: Cây cỏ ngươi chính là cây xấu hổ (cây mắc cỡ)

Cây cỏ ngươi có tác dụng ?

Lục tìm các tài liệu Y học cổ truyền về cây thuốc này chúng tôi nhận thấy đây đích thực là cây thuốc mà chúng ta đang tìm kiếm.

Theo y học cổ truyền Cỏ ngươi có các tác dụng: điều trị đau nhức xương khớp, thoái vị đĩa đệm, thoái hóa đốt sống lưng, đốt sống cổ, điều trị mất ngủ, tác dụng giảm cơn co giật ở bệnh nhân mắc động kinh, tác dụng giải độc.

Có thể nói tác dụng điều trị thoát vị đĩa đệm của cây cỏ ngươi là nổi bật nhất
Cây cỏ ngươi tỏ ra vô cùng hiệu quả đối với những bệnh nhân mắc bệnh về xương khớp. Theo kinh nghiệm dân gian, người bị bệnh xương khớp dùng rễ cây cỏ ngươi phơi khô đem tẩm rượu, sau đó lại đem sao khô rồi mỗi ngày lấy 70g sắc nước uống liên tục trong thời gian 1 tuần là có hiệu quả ngay.

Cách dùng cây cỏ ngươi làm thuốc thoát vị đĩa đệm hiệu quả như sau

Theo bài thuốc của lương y Nguyễn Quang Vinh (Người đã điều trị khỏi bệnh thoát vị đĩa đệm cho rất nhiều bệnh nhân) cần kết hợp cây cỏ ngươi với 5 vị thuốc khác với tỷ lệ như sau:

Cây cỏ ngươi (cả thân lá và rễ khô): 20g
Cây cỏ xước:  ………. 20g
Cây tầm gửi: ………. 20g
Lá lốt khô: …………. 20g
Cây dền gai: ………. 20g
Cây chìa vôi: ………. 30g
Các vị thuốc đem rửa sạch sắc với 1,5 lít nước trong thời gian 20 phút chia 3 lần để uống trong ngày.

• Bài thuốc trên tỏ ra vô cùng hiệu quả, bệnh nhân dùng liên tục trong 1 tháng sẽ bớt đau, kiên trì dùng liên tục 2-3 tháng các cơn đau gần như chấm dứt, dùng củng cố thêm 1 tháng nữa sẽ khỏi bệnh.
• Bài thuốc 6 vị trên, cây chìa vôi là cây thuốc đầu bảng và quan trọng nhất, bài thuốc không thể thiếu cây thuốc này.