Cây cối xay | Cây kim hoa thảo | Cây nhĩ hương thảo | Cây dằng xay

Cây cối xay | Cây kim hoa thảo | Cây nhĩ hương thảo | Cây dằng xay

1. Cối xay

Tên khoa học: Abutilon indicum (L.) Sweet. họ Bông (Malvaceae).

Tên thường gọi: cây Dằng xay, Quýnh ma, Kim hoa thảo, Ma bản thảo, Ma mãnh thảo, Nhĩ Hương thảo, Co tó tép (Thái), Phao tôn (Tày)…

2. Mô tả

Cây nhỏ, sống dai, mọc thành bụi, cao 1 -1,5m, có lông mềm hình sao. Lá mọc so le, hình tim, có cuống dài, mép khía rang. Hoa vàng, mọc riêng lẻ ở kẽ lá, cuống gấp khúc, quả nom giống cái cối xay, có lông. Hạt hình thận, nhẵn, màu đen nhạt.

Hình ảnh của lá, hoa và quả của cây Cối xay

3. Thu hoạch

Thu hái cây vào mùa hè thu, đem phơi hay sấy khô; có thể thành bột để dùng dần.

4. Vùng trồng, cách trồng

Cây cối xay phân bố ở khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Á trong đó có Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc hoang khắp nơi và cũng được trồng làm thuốc. Nhân giống bằng hạt vào đầu mùa mưa.

5. Bộ phận dùng làm thuốc 

Phần phía trên mặt đất (Herba Abutili indici), rễ và hạt.

Hình ảnh cây Cối xay khi đã làm khô

6. Các thành phần hóa học

Cây chứa các flavonoid (gossypin, gossypitin, cyannidin – 3 – rutinosid), hợp chất phenol, acid amin, acid hữu cơ, đường.

Lá chứa nhiều chất nhầy và asparagin.

Hạt chứa raffinose 1,6% và dầu nửa khô 4,21% gồm chủ yếu là glycerid của các acid linoleic, oleic, palmitic, stearic.

Rễ chứa dầu béo, β- sitosterol, β-amyrin và một alcaloid chưa xác định.

Gần dây, các nhà khoa học còn phát hiện trong cây chứa 2 hợp chất mới là Abutilin A và (R) – N – (1’ – methoxycarbonyl – 2’ – phenylethyl) – 4 – hydrobenzamid.

7. Tác dụng dược lý

Hợp chất gossypin có tác dụng kháng viêm mạnh.

Hạt có tác dụng nhuận tràng, tiêu viêm. Chữa cảm sốt, đau đầu, bí tiểu tiện, phù thũng sau khi đẻ, kiết lỵ, mắt có màng mộng, tai điếc.

Lá giã đắp ngoài chữa mụn nhọt, kết hợp với nhân trần chữa chứng vàng da hậu sản.

8. Tính vị quy kinh

Cây Cối xay có vị ngọt, tính bình, vào các kinh tâm, đởm.

9. Công dụng – chủ trị

9.1. Công dụng

Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, long đờm và lợi tiểu. Lá có nhiều chất nhầy dịu kích thích. Vỏ làm se và lợi tiểu. hạt có tác dụng kích dục, nhuận trang và làm dịu kích thích. Nước hãm rễ có thể giảm sốt.

Cây cối xay có thể chữa được tật điếc, ù tai…

9.2. Chủ trị

Chữa cảm sốt, nhức đầu, ù tai, bí tiểu, bạch đới: ngày 4 – 8g rễ hoặc lá, sắc.

Chữa mụn nhọt, lỵ, rắn cắn: lá tươi và hạt (ngày 8 – 12g) giã, thêm nước uống, bã đắp.

Chữa vàng da, hậu sản: phối hợp cối xay với các dược liệu khác.

10. Liều dùng – kiêng kỵ

10.1.  Liều dùng

Lá ngày dùng 8 – 20g, hạt 2 – 4g, dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.

10.2.  Kiêng kỵ
Người có thận hư hàn, tiểu tiện nhiều và trong, ỉa chảy không nên dùng. Phụ nữ có thai dùng phải cẩn thận.

11. Ứng dụng lâm sàng

Một số bài thuốc

• Trị đau tai, tật điếc: Cối xay 60g hoặc 20 – 30g quả, nấu với thịt lợn, ăn.
• Tật điếc: dùng rễ Cối xay, Mộc Hương, Vọng giang nam, mỗi vị 60g, nấu với đuôi lợn dùng để ăn.
• Trị kiết lỵ hay mắt cá màng mộng: quả Cối xay, hoa Mào gà, mỗi vị 30g, sắc uống.
• Chữa bệnh phụ nữ sau khi sinh bị phù thũng: lá Cối xay 20 – 30g, Ích mẫu 12 -16g, nấu với 300 ml nước, sắc còn 150ml, chia 2 lần, uống trước bữa ăn.
• Chữa cảm sốt, nhức đầu do phong nhiệt: cây Cối xay 12- 16g, lá tre 8g, Bạc hà 6g, Kinh giới 8g, Kim ngân hoa 12g, nấu với 750 ml nước, sắc còn 250ml, chai 2 lần, uống trước bữa ăn.
• Chữa tiểu tiện bí, tiểu rắt, tiểu buốt: cây Cối xay 30g, bông Mã đề 20g, rễ Tranh 20g, râu bắp 20g, cỏ Mần trầu 8g, rau má 12g, nấu với 650 ml nước, sắc còn 250 ml, chia 2 lần, uống trước bữa ăn.
• Chữa đau tai,ù tai, thính lực giảm: quả Cối xay 30g( hoặc toàn cây tươi 60g), nấu canh với thịt heo nạc để ăn cơm.
• Hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp: lá Cối xay khô 5g, rễ cây xấu hổ 5g, rau muống biển 3g, rễ cỏ xước 3g, lá lạc tiên 3g, lá lốt 3g. Tất cả thái nhỏ, phơi khô, hãm nước uống thay trà trong ngày. Dùng liên tục 1 tháng.
• Hỗ trợ điều trị bệnh trĩ: rễ Cối xay 200g, sắc đặc, uống 1 chén thuốc( bằng chén trà), còn lại thừa lúc nóng xông hậu môn, khi nước còn ấm thì dùng rửa, ngày xông rửa 5 – 6 lần.
• Mày đay, dị ứng: toàn cây Cối xay 30g, thịt lợn nạc 100g, hầm chín, ăn thịt lợn và uống nước thuốc. dùng trong 7 – 10 ngày.

Uống nước cây cối xay có tác dụng gì

Tác dụng chữa bệnh của cây cối xay và cách dùng cây cối xay điều trị các bệnh

Trong y học cổ truyền có vị ngọt nhẹ, tính bình hòa. Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, nhuận tràng, lợi tiểu…

Cây cối xay là vị thuốc nam được dùng nhiều trong điều trị các bệnh thận tiết niệu

Cây cối xay chữa sỏi thận

Cơ chế hình thành sỏi thận – tiết niệu đến nay vẫn còn chưa rõ ràng. Nhiều thuyết ra đời tuy nhiên chưa nhận được sự đồng thuận cao của các chuyên gia. Tuy vậy có 4 yếu tố được xem là góp phần hình thành sỏi trong hệ thống tiết niệu.

• + Tình trạng bão hòa các chất hòa tan trong nước tiểu.
• + Tình trạng giảm nồng độ các chất ức chế kết tinh các tinh thể trong nước tiểu hoặc sự tăng các chất hoạt hóa kết tinh tinh thể.
• + Thể tích nước tiểu giảm
• + pH nước tiểu kiềm hoặc acid. Bình thường pH nước tiểu nằm trong khoảng từ 5 – 9. Tức là xoay xung quanh vùng trung tính.

Cây cối xay chữa sỏi thận nhờ vào tác dụng lợi tiểu làm tăng số lượng nước tiểu. Tuy nhiên chỉ nên áp dụng cho sỏi thận kích thước nhỏ, chưa có gây ra các biến chứng như tiểu máu, nhiễm trùng đường tiểu, viêm thận…

Dùng lá, hoa, quả cây cối xay đã phơi khô đem nấu nước uống hàng ngày. Mỗi ngày dùng khoảng 40g cây cối xay đun với 1.5 lít nước. Đun uống thay nước hàng ngày. Lưu ý mỗi ngày không uống quá 2 lít. Và nên kiên trì dùng trong 2 tháng.

Cây cối xay chữa ù tai

Ù tai thường được chia làm 2 loại theo âm thanh là ù tai âm cao (tiếng ve kêu) và ù tai âm trầm (tiếng cối xay lúa). Cây cối xay đúng theo tên gọi, có khả năng cải thiện thính lực trong các trường hợp ù tai âm trầm. Đối với các trường hợp ù tai âm cao cũng có thể dùng được nhưng hiệu quả không cao bằng ù tai âm trầm.

Cối xay 30g quả hoặc 60g toàn cây nấu cùng thịt lơn nạc, ăn cả nước và cái. Có thể ăn cùng với cơm. Dùng liên tục trong 2 tuần sẽ có hiệu quả

Cách dùng cây cối xay chữa trĩ

200g cây cối xay khô, cho 4 bát nước (loại bát con ăn cơm) sắc đặc lấy 1 bát. Uống hết phần nước sau ăn, ngày uống 1 lần. Phần bã đun lên với nước để ngâm hậu môn. Lúc nước ngâm còn nóng thì xông hậu môn, lúc ấm thì ngâm độ 10 phút rồi rửa hậu môn. Việc xông và ngâm hậu môn nên thực hiện 3-4lần/ngày.

Cây cối xay chữa phù thũng

8g lá cối xay và 12g rễ thóc lép cho vào 300ml nước, đun sôi trong 30 phút. Chia ngày uống 3 lần.

Hoặc dùng 30g lá cối xay với 16g ích mẫu nấu với 300ml nước lấy 150ml chia 3 lần uống trong ngày.

Điều trị chứng tiểu buốt, tiểu dắt, tiểu ít, nước tiểu sậm màu trong viêm đường tiết niệu

30g cây cối xay + 20g rễ cây tranh + 12g râu ngô + 20g bông mã đề + 12g rau má + 8g cỏ mần trầu. Tất cả đun với 1 lít nước, sắc còn 350ml đem chia làm 2 lần uống trong ngày trước ăn. Thông thường dùng trong vòng 10 ngày sẽ hết triệu chứng của bệnh.

Chữa chứng vàng da trong các bệnh viêm gan

Kết hợp nhân trần và cây cối xay mỗi loại 30g, sắc nước uống trong ngày thay trà. Dùng trong 1 tháng sẽ có cải thiện nhiều.

Hỗ trợ trong điều trị các bệnh cơ xương khớp 

5g lá cối xay khô + 5g rễ cây xấu hổ + 3g rễ cỏ xước + 3g rễ gấc + 3g lá lốt, sắc nước uống thay trà hàng ngày. Dùng trong 1 tháng các triệu chứng đau nhức do viêm xương khớp gây ra sẽ được cải thiện.

Cây cối xay chữa phạm phòng

Một lần đến nhà tôi, thấy mấy cây cối xay đứng ở góc vườn, lương y Nguyễn Đức Dũng, Chủ tịch Hội Dược liệu thành phố Đà Nẵng liền đọc: “Phạm phòng thì có cối xay/ Buồn phiền mệt nhọc trị hay vô cùng”.
Cây cối xay, còn gọi là giằng xay (không lầm với cây ngọt nghẽo - Gloriosa superba có độc, cũng có nơi gọi là giằng xay), vì có quả giống hệt cái thớt trên của cối xay lúa bằng tre ngày xưa. Cả người Trung Hoa, có lẽ có cùng kiểu tư duy nông nghiệp như ta nên cũng gọi cây cối xay là... cây cối xay, tất nhiên theo ngôn ngữ của họ, tức là 磨盤́草 - ma bàn thảo (ma là cái cối đá - theo Hán Việt tự điển của Thiều Chửu thì phải đọc âm má mới đúng nghĩa này, bàn là mâm hay thớt, còn thảo là cây vậy). Về cái tên ma bàn thảo, trong một bộ sách dược liệu nổi tiếng của Việt Nam, tên chữ Hán viết kèm rất rõ ràng nhưng tác giả trong một tích tắc sơ ý đã hạ bút phiên âm là ma mãnh thảo (do chữ bàn 盤́ na ná chữ mãnh 艋 chăng?), khiến cho không ít người đã vô tư “bé cái nhầm” sai theo suốt mấy chục năm mà không hay biết.Không biết có phải vì cái “chứng lạ” kia không, mà câu ca đã rạch một đường hằn trên bộ óc của tôi, khiến tôi không thể không chú ý “trên mức bình thường” đến cái cây thuốc vốn mọc hoang khắp nơi chi xứ, từ bờ bãi, mé vườn, đến vệ đường, ngõ xóm.

Trở lại với bài thuốc nói trên, lương y Dũng cho biết nam nữ mới ốm dậy, hoặc đang ốm, mệt nhọc mà sinh hoạt vợ chồng, sau đó thấy người mệt mỏi, buồn phiền, ăn không tiêu, đầy hơi, da vàng, bụng trên trướng lên, bụng dưới nóng ran, khó thở,… Đông y gọi là chứng phạm phòng, để kéo dài rất nguy hiểm. Nên dùng độc vị cây cối xay 50g sắc uống, vài ba thang sẽ khỏi. Bài thuốc kinh nghiệm này lương y Dũng đã chữa cho nhiều bệnh thành công nên rất lấy làm tâm đắc. Khi hỏi về xuất xứ bài thuốc, lương y Dũng cho biết đã đọc được trong một cuốn sách thuốc nhưng vì quá lâu không còn nhớ tên sách là gì.

Vốn ưa “uống nước tận nguồn”, tôi đã để tâm tìm kiếm suốt mấy năm ròng, tra trong nhiều sách thuốc cổ kim, từ Tuệ Tĩnh, Lãn Ông, đến Đỗ Tất Lợi, Võ Văn Chi... đều không thấy. Cuối cùng, cũng đã tìm thấy bài thuốc trong mục “Phòng thất” (tức phạm phòng) tại trang 345 sách Y lược Giải âm Tạp chứng của Tạ Phúc Hải soạn thuật, in tại Hà Nội năm 1931. Nguyên văn  sách này giới thiệu rất nhiều bài thuốc bắc, thuốc nam chữa chứng phạm phòng, tùy người tùy chứng mà áp dụng, như đoạn cuối viết “chứng (phạm) phòng chậm phát dùng Bình vị tán, khí hư dùng Tứ quân tử thang, huyết hư dùng Tứ vật thang đều gia Ngũ linh chi 2 đồng (8g), Nhân trần 2 đồng (8g). Hựu phương (hoặc dùng phương): Lá cối xay 1 lạng (40g) sao vàng, Bẹ mèo cau  5 đồng (20g) sao vàng, cùng sắc nước uống”.

Tác hái của cây cối xay

Ai không nên dùng cây cối xay

Bởi tác dụng nhuận tràng và lợi tiểu nên những người có tình trạng sức khỏe sau không nên dùng cây cối xay

• + Thận hư tiểu nhiều trong ngày, nước tiểu trong, dài.
• + Đại tiện phân lỏng nát, tiêu chảy…
• + Phụ nữ mang thai

Trên đây là cách nhận biết cây cối xay ngoài tự nhiên cùng công dụng và cách dùng cây cối xay trong chữa bệnh. Mặc dù cây cối xay có nhiều lợi ích với sức khỏe tuy nhiên trước khi sử dụng cây cối xay để chữa bệnh bạn vẫn nên tham vấn ý kiến của các bác sỹ y học cổ truyền. Không nên tự ý sử dụng tại nhà. Mỗi bệnh sẽ có nhiều thể bệnh, thêm vào đó bạn có thể mắc nhiều bệnh cùng lúc. Do đó cần sự hướng dẫn từ các chuyên gia để hạn chế những tác dụng phụ không mong muốn do dược liệu gây ra.

Địa chỉ bán cây cối xay. Búpxanh luôn bán cây cối xay chất lượng

Cây cối xay được thu hoạch cắt khúc phơi và đươc đóng gói 1kg để bảo quả dược liệu.

Sản phẩm cây cối xay tại Búpxanh luôn đạt chất lượng tốt nhất để chữa bệnh , Búpxanh luôn chọn cây cổi xay nhiều năm tuổi để thu hoạch chính vì thế mà chất lượng ỗn định để chữa bệnh.